Patent Julius Bunge
LandgoedKareol - Aerdenhout
Periode 1934 - 1948
In 1940 brak de Tweede Wereldoorlog uit. In de Peel en de Grebbeberg was er zwaar gevochten door het Nederlandse leger en de ziekenhuizen lagen overvol met gewonden
Na de capitulatie vroeg het Rode Kruis aan Hilde om gebruik te mogen maken van Kareol als revalidatie/opvang centrum. Hilde besefte goed dat dit het eind van het glorieuze verleden van het gebouw zou betekenen. Waar het personeel tot voorkort nog op slofjes rondliepen om de vloeren te beschermen zouden nu soldaten op legerlaarzen lopen. Toch gaf Hilde, misschien wat onder dwang, permissie met dien verstande dat de slaapkamer van de heer Bunge en de bibliotheek gesloten zouden blijven.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Dr. Kroon
Het oorspronkelijke doel van het Nederlandse Rode Kruis was het huis te gebruiken als noodziekenhuis voor de geëvacueerde bevolking van Bloemendaal en omstreken. Dit verliep anders, leger-Ritmeester, en tweevoudig ( Amsterdam 1928 en Los Angeles 1932) olympisch kampioen paardrijden, Charles Pahud de Mortanges en Dr. C. Kroon “vorderde” middels de BNMO (Bond Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers) het huis om 75 oud-soldaten lichamelijk en geestelijk te begeleiden voor hun terugkeer naar de maatschappij. Er moesten wel wat aanpassingen aan het gebouw gedaan worden. De meest ingrijpende was waarschijnlijk het vervangen van het glazen dak op de orangerie zodat deze ingericht kon worden als slaapzaal. Kijk voor de verbouwtekeningen in de bijlage.
Herrinerings bord Rode Kruis
De BNMO bestaat trouwens nog en is nog steeds een vereniging die de belangen behartigt van gewonde (ex-)militairen voor een hoger invaliditeits- en nabestaandenpensioen en voor goede nazorg. Ondertussen zijn daar inmiddels ook brandweer, politie, ambulance en andere geüniformeerden met lichamelijk of psychisch letsel bij gekomen. In oktober 1940 verscheen hun eerste nieuwsblad de Kareoler dat tot de dag van vandaag nog altijd bestaat.
Kareol lied uit een van de eerste Kareoler het blad uitgegeven door de BNMO
Pahud de Mortanges
Van 10 juli 1940 tot 21 December 1942 functioneerde Kareol als herstellingsoord voor militairen die gewond waren geraakt tijdens Duitse invasie en daarna, op last van de Obermedizinalrat, alleen nog voor burgerslachtoffers . Als je erover nadenkt klopt het eigenlijk wel; Kareol was genaamd naar de burcht waar Tristan van de in de strijd opgelopen blessures genezing en rust vond.
Aankomst militaire slachtoffers
Veel aandacht in de pers
Dr. Kroons ideeën waren vooruitstrevend De militairen werden zoveel mogelijk van de buitenwereld afgesloten, geen kranten, geen radio, geen politieke discussies dit alles om agitatie te voorkomen. De revalidatie zou moeten bewerkstelligd met behulp van lichamelijke oefeningen, massages en experimenten met allerlei elektrisch therapieën zoals hoogtezon, galvanisatie, faradisatie en korte golf frequenties die op de patiënten werden uitgeprobeerd.
De culturele activiteiten bleven wel doorgaan op Kareol zo werden er toneelstukken opgevoerd en zangkoren uitgenodigd voor het vertier van de daar verblijvende oud-militairen. Ik heb meer fotos uit de oorlogsperiode in deze bijlage. Op het internet zijn veel foto’s en krantenartikelen te vinden uit deze periode en ook wat bewegende beelden te zien zoals op dit filmpje https://www.bnmo.nl/over-bnmo/geschiedenis/
Verzorging met extra veel aandacht voor psychologische begeleiding om de gewonde soldaten zo snel mogelijk van hun trauma's af te helpen
Verder met Hilde. Hilde had reeds in de dertiger jaren haar toekomstige verloofde Karl Stein ontmoet, een gedeserteerde Duitse soldaat die voor de Nazi’s naar Zwitserland gevlucht was. JC had de verloofde ook ontmoet maar toen er over trouwen gesproken werd stond Julius erop dat Karl eerst de Zwitserse nationaliteit moest aanvragen. Dat was voor een Duitser niet eenvoudig, de procedure duurde in het geheel 3 jaar voor het eindelijk rond was.
Twee maanden voor haar geplande huwelijk stierf Hilde op 13 april 1941 aan een acute blindedarmontsteking, Haar dood was zo plotseling dat Hilde geen officieel testament had opgesteld. Ze heeft op haar sterfbed nog geprobeerd om haar verloofde erfgenaam te maken door haar wilsbeschikking op een paar vellen gelinieerd papier te schrijven.
​
Haar testament werd door de ambtenarij echter nietig verklaard omdat het papiersoort dat zij gebruikt had niet overeenkwam met het soort dat de Zwitserse wet voorschreef en buiten dat het ook niet gewaarmerkt was. Bij gebrek aan een geldige wilsbeschikking kwam het hele familie fortuin, Kareol, Seewarte, alle inboedel en juwelen terecht in de handen van Hilde’s gescheiden Duitse moeder, mevrouw Rusag-Krieger.
Dit was iets dat Julius, als fel anti-nazi, tot elke prijs had willen voorkomen. Karl Stein had geen enkele interesse om het door administratieve redenen afgekeurde document aan te vechten en verdween van het toneel.
In memoriam voor Hilde van de oorlogsgewonden die zich op het Kareol bevonden
Wel aardig dat de verloofde van Hilde er ook bijstaat
Iets dat ik niet begrijp. Wie is Philip Brian Hassell en wat heeft hij van doen met de erfenis van Hilde? Hilde staat op de tweede regel.
​Moeder Rusag liet er geen gras overgroeien en plunderde het huis leeg. Alles wat los geschroefd kon worden werd naar de "Heimat" in Wuppertal vervoerd. Het, ongeverifieerde, verhaal gaat dat er een door Göring de trein organiseerde die het geheel en alles dat iets van waarde was, tot aan de steenkolen toe, vervoerde. Een week na aankomst werd door een geallieerde brandbom de hele opgeslagen inboedel verwoest en daarmee het grootste deel van de geschiedenis van de Bunges en het Kareol.
Er waren nog wel wat kostbaarheden opgeslagen in het huis van de Rusag’s waaronder wat schilderijen. Stiefmoeder Eggeling heeft nog geprobeerd om familieportretten, na taxatie, terug te kopen maar deze mevrouw Rusag en hun Duitse advocaten wilde daar geen enkele medewerking aan verlenen. In het Kareol zelf had ze niet veel interesse en lieten het zoals het was.
In 1943 werd Kareol gevorderd door de Duitse Wehrmacht en ook door hen gebruikt als sanatorium voor hun gewonde soldaten.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Kareol, als zijnde Duits bezit, door de Nederlandse overheid geconfisqueerd als oorlogsbuit wat dus inhield dat de familie Rusag het Kareol definitief kwijt was. Seewarte werd, vreemd genoeg na de oorlog door de neutrale Zwitserse regering verkocht voor een kwart van de eigenlijke prijs. Georg, de zoon van mevrouw Rusag en dus Hilde’s broer, klaagde later tegen Jet Slagter over hoe oneerlijk dit allemaal was.
Georg klaagt over de te lage verkoopprijs voor Seewarte in een brief aan Jet Slagter
​Nu Nederland eigenaar van Kareol was moest er een geschikte bestemming voor gevonden worden. De eerste die zich aandiende was Stichting 1940 – 1945.
​
Stichting 1940 – 1945 werd op 26 augustus 1945 opgericht en wilde Kareol gebruiken als herstellingsoord voor oud illegalen die uit gevangenissen of werkkampen terug waren gekomen. De opening was een groot evenement dat door minister W. Drees en enkele hoge Canadese- en Nederlandse militairen werd bijgewoond.
​
De tijdelijke bewoners beviel het prima op Kareol, goed de continue massages waren wat minder, maar het onderkomen en eten voortreffelijk en er werden ‘s avonds voordrachten, toneelvoorstellingen, boks- en andere sport demonstraties gegeven. Voor het huis was het allemaal wat minder. Het afhakken van tegeltjes van de zuilen in de gang werd door de leidinggevenden helaas als ook als “therapeutische” gezien.
Nadat de militairen in 1946 vertrokken werd er voor korte tijd, nog steeds door het Rode Kruis, burgerslachtoffers en kinderen verzorgd voor 3 gulden per dag. Degene aangemeld door de Rijksverzekeringsbank kwamen vanwege het door hun georganiseerde financiering het eerst in aanmerking. Dit initiatief was van korte duur en moest de Nederlandse regering (het Beheersinstituut) besluiten om in 1947 Kareol te koop te zetten. De brochure vindt u in de bijlagen.
​Enige bijzonderheden uit de verkoopbrochure (een kopie van de originele brochure kunt u vinden in de "bijlagen") opgesteld door de Nederlandse staat:
​
-
De twee 2 centrale verwarmingsketels en 8 elektrische boilers waren niet inbegrepen bij de verkoop
-
Het te veilen “object” was onverhuurd met uitzondering van de Boegschoten’s (de tuinbaas) woning op nummer 20 dat voor 25 gulden per maand verhuurd was tot 1 september 1952 alsmede een plantenkas met de huur van 15 gulden per maand tot 22 augustus 1950. De Koper moest zorgdragen voor hun pensioen daarna.
Er werd in de brochure natuurlijk veel informatie gegeven over de servituten die het landgoed in 1906 kreeg opgelegd:
-
Het bos moest blijven zoals het was, er mochten geen gezonde bomen gekapt worden.
-
Het perceel met het geplande huis en bijgebouwen, mocht maar door één familie bewoond worden
-
Geen van de gebouwen mocht dichter dan 8 meter van de openbare weg staan met uitzondering van de koetsiers (chauffeurs woning) garages en paardenstallen.
-
De gekochte grond zou nooit mogen dienen als sanatorium of accommodatie voor herstellenden of andere zieken. (Het is natuurlijk vreemd dat gedurende- en net na de oorlogsjaren het Rode Kruis toestemming had om juist voor die reden Kareol te gebruiken).
-
Het perceel mocht ook niet gebruikt worden als hotel, restaurant of enig andere bedrijfsvoering.
Voor de eigenlijke verkoop:
-
Werden 2 kijkdagen ingepland tegen betaling van 1 gulden dat ten goede zou komen aan Stichting 1940-1945. Het betalingsbewijs moest bij de tuinbaas de heer Boegschoten worden ingeleverd voor de bezichtiging
-
Voor 1 september 1949 moeste de biedingen binnen zijn en de notaris zou voor 1 december van dat jaar beslissen aan welke bieder het perceel wordt toegekend. Er bestond de mogelijkheid om, na de toewijzing, door een andere gegadigde het bod te verhogen.
-
Er moest voor 1 januari 1950 betaald worden
Het orgel, waarover meer in het hoofdstukje “Wagner Vereeniging”, werd apart verkocht aan de Aeolian kerk in Amsterdam.
​
De geheime kluis, mocht die gevonden worden, zou aan de Staat toebehoren. Die kluis was trouwens wel een apart verhaal. Er waren geruchten opgedoken dat achter een paneel in de slaapkamer van de familie Bunge een kluis was verborgen. Dit gerucht was in de wereld in geholpen door Boegschoten die vertelde dat wanneer de Bunge’s op reis gingen cassettes met een gigantische hoeveelheden juwelen en andere kostbaarheden voor de deur van de slaapkamer gezet werden die dan door Julius in een geheime kluis opgesloten werden. Het gerucht deed zo hardnekkig de ronde dat dus bij de verkoop bepalingen door de Nederlandse overheid een clausule kwam dat, indien de schat gevonden zou worden, deze aan Nederland behoorde. Het vervolg van de geheime kluis gaat door in het volgende hoofdstuk.
Deel van de verkoopbrochure uit 1948. De volledige brochure staat in het hoofdstuk bijlagen.
De verkoop verliep niet zo vlot als men gehoopt had en dus werd in mei 1948 het gebruik van Kareol tijdelijk aan het Thorax Centrum aangeboden om er een medisch centrum te maken ter bestrijding van tuberculose. Het hoofdgebouw zou in de staat blijven zoals het er bijstond en plaats bieden aan 80 patiënten. In het park zouden ook 10 Zweedse barakken, gedoneerd worden door de Nederlandse regering, worden geplaatst om meer patiënten op te nemen. Het hoeft geen betoog dat de omwonenden zich weer verzetten tegen deze bestemming met als, legaal, argumenten dat deze in strijd zou zijn met de servituten. De eigenlijke reden was dat de Aerdenhoutse gemeenschap vond dat een dergelijk centrum past niet in hun omgeving en dat er overal kwalijke TBC dampen zouden vliegen. Er werd over en weer gedreigd met rechtszaken, maar toen puntje bij paaltje kwam zag Thorax na al dit gezeur toch maar van Kareol af en werd er een nieuwe locatie in Amersfoort gevonden.
Aankondiging van de komst van Thorax
Zoals reeds beschreven waren de omwonenden niet blij met de komst van de Thorax patiënten
In het volgende hoofdstuk wordt de periode 1949 tot aan de sloop behandeld