Patent Julius Bunge
LandgoedKareol - Aerdenhout
Interieur en tuinen
Alles moest perfect zijn. Geld speelde geen rol en kosten nog moeite werden gespaard om aan alle eisen van de Bunge’s te voldoen. De mooiste en duurste materialen werden gebruikt; ahorn en palissander, natuursteen uit Zweden, zandsteen en Paonazzo marmer uit Italië. Het grootste deel van het meubilair werd gemaakt in Engeland en door de indertijd bekende firma Billing en Zoller uit Karlsruhe, die voornamelijk voor Europese koningshuizen en adellijke families werkte.
Veel van het houtsnijwerk werd vervaardigd door Professor Wackerle. Duitse schrijnwerkers, Engelse meubelmakers en maar ook Nederlandse schilders de beste handwerklieden, werden veelal uit het buitenland gehaald voor de uiteindelijke afwerkingen.
Veel van de fotos op deze pagina komen uit het Duitse maandblad "die Innendekoration" van juli 1914. Alle fotos staan in deze bijlage. De complete uitgave inclusief tekst, staat hier.
Een aardig detail is dat al deze werklui in een kosthuis woonden dat niet al te ver bij Kareol vandaan lag. Lotte had dit zo bepaald om te voorkomen dat er geen intieme relaties tussen het personeel en de werkers ontstonden. Het ging zelfs zover dat er zelfs niet met elkaar gepraat mocht worden.
De originele tekening van de begane grond.
De plattegronden van de eerste en tweede verdieping en het souterrain onderaan deze pagina.
Alle originele bouwtekeningen staan onder het hoofdstuk bijlagen.
De parketvloeren, waarvan het motief voor een groot deel door Max Läuger ontworpen waren, waren zo kostbaar dat het personeel op slofjes moest rondlopen om er geen krassen op te krijgen.
De tapijten collectie met Wagneriaanse motieven werden geïmporteerd uit Perzië. Zoals vermeld werd er niet op op geld gelet, de totale tapijtencollectie kostte zo'n 1.500.000 gulden wat in deze tijd zou neerkomen op rond de 10 miljoen euro. Het verhaal gaat dat dat tapijt in de hal zo groot was dat het met een speciale trein naar Aerdenhout vervoerd moest worden.
Het gehele interieur werd indertijd door een verzekeraar geschat op 40,000,000 gulden. Dit boven op de bouwkosten was Kareol ongetwijfeld het duurste woonhuis in Nederland. Trouwens wel een leuk feitje dat 20 jaar later, op Kareol na, één na grootste landgoed in de buurt, Schapenduinen in Bloemendaal, de constructie gepland was op 1.750.000 gulden, een dermate gigantisch hoeveelheid geld dat uiteindelijk niet eens alle oorspronkelijke plannen in zijn geheel uitgevoerd konden worden.
Schapenduinen, Bloemendaal
De Nederlandse tuinarchitect Springer die, in samenwerking met Max Läuger, werd aangenomen voor de planning en uitvoering van de tuinen die volledig geïntegreerd moesten zijn met het hoofdgebouw. Zo werd er in de rechtervleugel een oranjerie voor tropische bomen en planten gebouwd en had men vanuit de eetkamer uitzicht op een pracht van een rozentuin. Orchideeën en andere bloemen werden gekweekt in de eigen verwarmde kassen aan de linkerzijde van het landgoed. In het bos werden meerdere tuinen aangelegd met fonteinen en beeldhouwwerken.
Bij de aanleg van de tuinen werden personeelsadvertenties geplaatst in de plaatselijke kranten
Läuger ontwerp tennispaviljoen
De Nederlandse tuinarchitect Springer die, in samenwerking met Max Läuger, werd aangenomen voor de planning en uitvoering van de tuinen die volledig geïntegreerd moesten zijn met het hoofdgebouw. Zo werd er in de rechtervleugel een oranjerie voor tropische bomen en planten gebouwd en had men vanuit de eetkamer uitzicht op een pracht van een rozentuin. Orchideeën en andere bloemen werden gekweekt in de eigen verwarmde kassen aan de linkerzijde van het landgoed. In het bos werden meerdere tuinen aangelegd met fonteinen en beeldhouwwerken.
Leonard Springer
Door het park reed een door Bunge en de Jager (de technische man) ontworpen elektrische koperen miniatuur trein met twee wagonnetjes die via bruggen en een tunnel om gasten van thee, drankjes en tennisballen en te voorzien.
Van het treintje is nooit meer wat vernomen. Het schijnt dat net voor, en misschien ook wel gedurende, de tweede Wereldoorlog het in de gang heeft gestaan.
Een deel van de spoorbaan zou nog liggen in een van de tuinen van een villa aan het rand van het terrein, maar helaas hebben we daar geen fotos van. De foto links is genomen door Koen tijdens een van zijn wandelingen in de omgeving.
Restanten van het spoorbaantje
Toen in 1910 de Bunge’s permanent op Kareol ingetrokken werd ook de rest van het in totaal 25 man/vrouw personeel aangenomen. In het begin kwamen de dienstmeisjes, schoonmakers en het keukenpersoneel veelal uit Nederland.
Communicatie was wel wat lastig omdat mevrouw Bunge nooit Nederlands geleerd had of daar zelfs maar een poging toe gedaan, Duits was dan ook de voertaal op Kareol. Na een poosje werkten, behalve de tuinlieden en de chauffeur, er alleen nog maar Duitsers.
Er werd wel wat geklaagd over de strengheid van mevrouw Bunge, maar het personeel werd goed verzorgd en kregen over het algemeen een hoger salaris dan in andere soortgelijke posities. Bij ziekte en wanneer er door een van de personeelsleden bijzondere kosten gemaakt moesten worden konden ze rekenen op Bunge’s steun. Julius stelde wel de eis dat zijn personeel geen lid mochten zijn van een vakbond.
Mohammed Hassan
Kareol was bijna klaar en er werd meer personeel gezocht
Meneer Bunge had een eigen bediende, Mohammed Hassan die hij indertijd op een van zijn reizen naar Egypte heeft meegenomen.
Foto Hassan die terug naar Egypte gestuurd werd nadat hij verliefd werd op een meisje van het personeel.
Voor en gedurende de bouw hadden de kneuterige omwonenden vele bezwaarschriften en petities ingediend omdat het ontwerp en de grootte van Kareol niet paste bij de huizen in de omgeving en dat de watertoren veel te prominent aanwezig was. Met andere woorden jaloezie bij het besef, dat zij met hun riante villa’s eigenlijk nauwelijks meer opvielen.
Over het laatste was Theo Rueter het ook eens blijkt uit een artikel dat hij in 1910 schreef in het maandblad van het “Genootschap Architectura et Amicitia”. De tekst van het artikel vindt u hier in de bijlagen.
Gedurende de bouw hadden de kneuterige omwonenden vele bezwaarschriften en petities ingediend omdat het ontwerp en de grootte van het Kareol niet paste bij de huizen in de omgeving en dat de watertoren veel te prominent aanwezig was. Met andere woorden jaloezie bij het besef, dat zij met hun riante villa’s eigenlijk nauwelijks meer opvielen.
Over het laatste was Theo Rueter het ook eens blijkt uit een artikel dat hij in 1910 schreef in het maandblad van het “Genootschap Architectura et Amicitia”.
Genootschap Architectura et Amicitia
Quote………..“Toen wij het paleis van den heer Bunge verlieten en rondliepen in den Aerdenhout, trof het ons hoe bijzonder grof, boersch en ongevoelig alle overige huizen en villa's ons aandeden; het was alsof men na muziek van Beethoven, draaiorgel-geluid te hooren krijgt !” ……………..
Rueter prijst de onbekrompenheid van Bunge, waarbij de door hem uitgezochte kunstenaars kosten noch moeite hoefden te sparen om een volmaakt geheel te creëren. Rueters, zelf architect en onder andere ontwerper van de Spieghelkerk in Bussum, enthousiasme voor het "paleis van den heer Bunge" was dermate groot dat de redactie van het tijdschrift een naschrift schreef om deze geestdrift iets te temperen.
Doordat Nederlandse architecten niet betrokken werden bij het ontwerp van Kareol werd er in Nederland weinig aandacht besteed aan het gebouw, de architectuur, interieur en de tuinen.In Duitsland was er des te meer interesse. Het toonaangevende Duitse tijdschrift van Alexander Koch “Innendekoration Die gesamte Wohnungskunst in Bild und Wort” (XXV Jahrgang – Heft 7) besteedde er in Juli 1914 een heel nummer aan met de titel “Das Landhaus Kareol in Aerdenhout”.
Een groot deel van de foto’s in dit en andere hoofdstukken komen uit Innendekoration. Alle fotos staan in het hoofdstuk "bijlagen". Bunge was trots op deze speciale editie en elk personeelslid dat vijf jaar op Kareol werkte kreeg een exemplaar als aandenken,
Voorpagina Innendekoration
Tegen de tijd dat Kareol zo goed als klaar was begonnen de buren te gissen welke naam het landgoed zou krijgen, Deze naam werd echter door de Bunge’s angstvallig geheim gehouden tot de dag dat het gebouw helemaal af was. Het werd dus Kareol genoemd naar de burcht in Bretagne waar de gewonde Tristan op zijn geliefde Isolde wachtte.
Veel omwonenden hadden geen idee waar die naam vandaan kwam trouwens. Misschien hadden van Wagner gehoord en wisten dat het een Duitse componist was, maar weinigen hadden de lange, zware voorstellingen van een van zijn opera's gezien.
Oorsprong van de naam Kareol uit Wagners Tristan en Isolde
Heel veel meer van de beginperiode heb ik helaas niet kunnen vinden. Er zijn nog wat interieur en tuin tekeningen van Max Läuger die in de bibliotheek in Karlsruhe liggen. Mevrouw Slagter, secretaris van de Stichting tot behoud van Kareol heeft in de 70er jaren wel enige kopieën gekregen die ook deels in dit en andere hoofdstukken gebruikt zijn.
Wel is er naar het schijnt (1973?) een uitgebreid artikel in het Duitse blad “Zeitschrift der Gesellschaft für Keramik” Keramos” verschenen. Ik heb hier niets verder over kunnen vinden.
Hulp bij het zoeken wordt op prijs gesteld en zal toegevoegd worden aan deze website
Alle originele bouwtekeningen staan onder bij de bijlagen
Indeling van de eerste verdieping
Indeling van de tweede verdieping
Indeling van het sousterrain